Cẩm nang bệnh

04/01/2025

Cơn thiếu máu não thoáng qua: những điều bạn cần biết để bảo vệ sức khỏe não bộ

Cơn thiếu máu não thoáng qua (Transient Ischemic Attack - TIA) là một tình trạng y khoa nguy hiểm, thường được coi là dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ. Hiểu rõ về TIA không chỉ giúp bạn nhận biết triệu chứng mà còn giúp bảo vệ sức khỏe não bộ một cách hiệu quả.

 

cơn thiếu máu não thoáng qua

Cơn thiếu máu não thoáng qua và những điều bạn nên biết

1. Cơn thiếu máu não thoáng qua là gì? 

Cơn thiếu máu não thoáng qua (tiếng Anh: Transient Ischemic Attack, viết tắt: TIA) là hiện tượng ngừng cung cấp máu lên não tạm thời, không gây tổn thương vĩnh viễn cho mô não hoặc dẫn đến nhồi máu não cấp. Tình trạng này thường diễn ra trong thời gian ngắn, triệu chứng có thể tự biến mất mà không cần can thiệp y tế. Do đó, nhiều người bệnh chủ quan, không đến bệnh viện thăm khám kịp thời, bỏ qua dấu hiệu cảnh báo quan trọng về sức khỏe.

- Cảnh báo nguy cơ đột quỵ:

Dù triệu chứng chỉ xuất hiện thoáng qua, cơn thiếu máu não thoáng qua được coi là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ có thể xảy ra trong tương lai gần. Đặc biệt, với những người từng bị đột quỵ, TIA là một chỉ báo nguy hiểm về khả năng tái phát đột quỵ. Theo số liệu thống kê, khoảng 40% các ca đột quỵ thiếu máu cục bộ trước đó từng có dấu hiệu TIA.

Hiệp hội Đột quỵ Thế giới cho biết, 1/3 số bệnh nhân từng trải qua cơn thiếu máu não thoáng qua sau đó bị đột quỵ, với 12% trong số họ tử vong trong vòng một năm.

- Tỷ lệ đột quỵ liên quan đến TIA:

  • Trong vòng 7 ngày sau khi xuất hiện TIA, nguy cơ đột quỵ là 11%.
  • Trong 90 ngày tiếp theo, nguy cơ đột quỵ dao động từ 9% đến 17%.
  • Trong vòng 5 năm sau cơn TIA, tỷ lệ đột quỵ tăng lên từ 24% đến 29%.

- Tầm quan trọng của việc điều trị:

Các cơn thiếu máu não thoáng qua không chỉ là tín hiệu cảnh báo mà còn là cơ hội để người bệnh chủ động can thiệp và kiểm soát nguy cơ đột quỵ. Việc thăm khám sớm, thay đổi lối sống và điều trị y tế thích hợp có thể làm giảm đáng kể nguy cơ tái phát đột quỵ.

2. Nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu thoáng qua

 

nguyên nhân gây cơn thiếu máu não thoáng qua

Nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua

Cơn thiếu máu não thoáng qua (Transient Ischemic Attack – TIA) là hiện tượng tạm thời ngừng cung cấp máu lên não, thường do sự cản trở dòng máu trong mạch máu não. Dù các triệu chứng thường thoáng qua và không gây tổn thương vĩnh viễn, nhưng việc hiểu rõ nguyên nhân là bước quan trọng để phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này:

- Hình thành cục máu đông: Cục máu đông là nguyên nhân phổ biến nhất gây cản trở dòng máu lên não. Các cục máu đông thường hình thành ở:

  • Động mạch cảnh: Đây là các động mạch chính đưa máu lên não. Nếu động mạch này bị hẹp hoặc tổn thương do xơ vữa động mạch, cục máu đông có thể dễ dàng hình thành.
  • Tim: Một số bệnh lý về tim như rung nhĩ, suy tim hoặc nhồi máu cơ tim có thể dẫn đến hình thành cục máu đông trong tim, sau đó di chuyển lên não qua hệ tuần hoàn.

- Xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch là quá trình tích tụ chất béo, cholesterol và các mảng bám trên thành động mạch, gây thu hẹp lòng mạch. Khi động mạch hẹp, dòng máu khó lưu thông và dễ bị tắc nghẽn, làm gián đoạn việc cung cấp máu lên não.

- Các bệnh về tim mạch: Bao gồm bệnh suy tim, dị tật tim, nhiễm trùng tim hoặc nhịp tim không bình thường. Điều trị kịp thời các bệnh liên quan đến tim mạch sẽ giúp người bệnh giảm thiểu nguy cơ bị thiếu máu não thoáng qua trong tương lai.

  • Rung nhĩ: Tình trạng nhịp tim không đều này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tim.
  • Hẹp van tim: Van tim không hoạt động hiệu quả có thể gây rối loạn lưu thông máu.
  • Thông liên nhĩ: Lỗ hổng bất thường giữa hai buồng tim làm tăng khả năng máu đông di chuyển lên não. 

- Tăng huyết áp: Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ hàng đầu làm tổn thương thành mạch máu, khiến mạch máu dễ bị thu hẹp hoặc hình thành cục máu đông.

- Rối loạn mạch máu não: Một số rối loạn mạch máu não bẩm sinh hoặc mắc phải có thể gây cản trở lưu thông máu, bao gồm: 

  • Hẹp động mạch não bẩm sinh.
  • Dị dạng mạch máu não.

- Rối loạn đông máu: Các bệnh lý làm tăng nguy cơ đông máu bất thường, như hội chứng tăng đông máu hoặc sử dụng thuốc tránh thai, cũng là nguyên nhân tiềm tàng.

- Vấn đề về lối sống sinh hoạt: Một số vấn đề về thói quen sinh hoạt hàng ngày sẽ gây ra cơn thiếu máu thoáng qua:

  • Hút thuốc lá: Làm tổn thương thành mạch máu và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
  • Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thực phẩm giàu chất béo bão hòa và cholesterol làm tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa.
  • Lối sống ít vận động: Làm suy giảm lưu thông máu, gia tăng nguy cơ đông máu.

- Các nguyên nhân khác:

  • Đái tháo đường: Gây tổn thương mạch máu, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
  • Rối loạn lipid máu: Làm tăng nguy cơ tích tụ cholesterol trong thành mạch.
  • Tuổi tác: Người cao tuổi có nguy cơ cao hơn do mạch máu dần thoái hóa.
  • Tiền sử gia đình: Yếu tố di truyền có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Cơn thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu cảnh báo sớm về các vấn đề nghiêm trọng như đột quỵ. Vì vậy, nhận biết và kiểm soát các nguyên nhân gây ra tình trạng này là chìa khóa để giảm nguy cơ tái phát và bảo vệ sức khỏe não bộ. 

3. Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua

Dù triệu chứng thường xuất hiện ngắn ngủi, nhưng nó là dấu hiệu cảnh báo quan trọng về nguy cơ đột quỵ. Việc nhận biết các triệu chứng của TIA là cần thiết để người bệnh có thể xử trí kịp thời và ngăn chặn biến chứng nghiêm trọng.

 

Những biểu hiện của cơn thiếu máu não thoáng qua

Những biểu hiện của cơn thiếu máu não thoáng qua

- Triệu chứng điển hình: Các triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua thường xuất hiện đột ngột và có thể biến mất sau vài phút đến vài giờ, bao gồm:

  • Yếu hoặc liệt một bên cơ thể: Người bệnh có thể cảm thấy tay hoặc chân ở một bên yếu đi hoặc mất hoàn toàn khả năng: vận động.
  • Khó khăn trong việc đi lại: Mất cân bằng hoặc phối hợp kém có thể khiến người bệnh khó đứng vững hoặc dễ bị ngã.
  • Rối loạn cảm giác: Tê bì hoặc mất cảm giác ở mặt, tay hoặc chân, đặc biệt ở một bên cơ thể. Cảm giác châm chích hoặc tê rần có thể xuất hiện bất ngờ.
  • Khó nói: Giọng nói trở nên lắp bắp, khó khăn trong việc diễn đạt câu từ.
  • Hiểu sai lời nói: Người bệnh có thể không hiểu được những gì người khác nói.
  • Rối loạn thị giác: Mất thị lực tạm thời ở một mắt hoặc cả hai mắt. Nhìn mờ, nhìn đôi hoặc có cảm giác như bóng tối che phủ một phần thị trường.
  • Chóng mặt và mất thăng bằng: Chóng mặt đột ngột, kèm theo buồn nôn hoặc nôn mửa. Mất phương hướng, không kiểm soát được tư thế hoặc chuyển động cơ thể. 

- Triệu chứng ít gặp:

Một số triệu chứng ít phổ biến hơn nhưng vẫn có thể xuất hiện trong cơn thiếu máu não thoáng qua, bao gồm: 

  • Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.
  • Co giật hoặc ngất xỉu.
  • Khó nuốt hoặc cảm giác nghẹn ở cổ họng.

Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua có thể thoáng qua nhưng mang ý nghĩa cảnh báo cực kỳ quan trọng. Người bệnh cần chủ động nhận diện và xử lý kịp thời để ngăn chặn nguy cơ đột quỵ trong tương lai. Thăm khám định kỳ, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì lối sống lành mạnh là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe não bộ. 

4. Phương pháp điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua 

Mặc dù các triệu chứng của cơn thiếu máu thoáng qua thường biến mất nhanh chóng mà không để lại di chứng, nhưng việc điều trị kịp thời và phù hợp là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro tái phát và bảo vệ sức khỏe não bộ.

 

điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua

Điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua

- Điều trị bằng thuốc:

  • Thuốc chống kết tập tiểu cầu: Sử dụng các thuốc như aspirin hoặc clopidogrel để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông.
  • Kiểm soát huyết áp: Đảm bảo huyết áp được duy trì ở mức tối ưu nhằm giảm nguy cơ tái phát TIA.
  • Thuốc hạ lipid máu: Sử dụng statin hoặc các thuốc giảm cholesterol khác để giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.
  • Điều trị tiểu đường: Kiểm soát đường huyết bằng thuốc, chế độ ăn uống và luyện tập phù hợp.
  • Xử trí loạn nhịp tim: Đặc biệt ở bệnh nhân rung nhĩ, cần sử dụng các thuốc chống đông máu (như warfarin hoặc thuốc ức chế yếu tố Xa) và điều trị loạn nhịp.

- Điều trị bổ sung:

  • Thay đổi thói quen sống không lành mạnh là yếu tố then chốt giúp ngăn ngừa tái phát TIA và giảm nguy cơ đột quỵ.
  • Người trưởng thành cần thực hiện các bài tập thể dục tối thiểu 150 phút/tuần với cường độ trung bình (như đi bộ nhanh, bơi lội) hoặc 75 phút/tuần với cường độ cao (như chạy bộ, đạp xe nhanh). Khuyến khích các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp ít nhất 2 ngày/tuần.
  • Giảm muối: Hạn chế lượng muối tiêu thụ dưới 5g/ngày để kiểm soát huyết áp.
  • Hạn chế rượu bia: Không uống quá 2 đơn vị cồn/ngày đối với nam và 1 đơn vị cồn/ngày đối với nữ.
  • Hạn chế mỡ động vật: Thay bằng chất béo có lợi như dầu ô liu, dầu cá.
  • Tăng cường rau xanh và trái cây: Bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất cần thiết.
  • Bỏ thuốc lá: Đây là biện pháp quan trọng giúp cải thiện sức khỏe 

5. Cách phòng tránh cơn thiếu máu não thoáng qua

Để phòng tránh cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua, mọi người cần duy trì cơ thể khỏe mạnh bằng cách xây dựng lối sống khoa học.

 

phòng ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua

Những cách phòng ngừa con thiếu máu não thoáng qua

Dưới đây là những biện pháp cụ thể:

- Kiểm soát bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường là một trong những nguyên nhân phổ biến gây nên tình trạng thiếu máu não thoáng qua và nguy cơ đột quỵ. Người mắc bệnh tiểu đường cần:

  • Sớm điều trị và kiểm soát tốt bệnh.
  • Duy trì mức đường huyết ổn định và hạn chế cholesterol trong máu.
  • Thực hiện chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp để giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến thiếu máu não.

- Duy trì thói quen tập thể dục: Hoạt động thể chất đều đặn giúp cải thiện tuần hoàn máu và sức khỏe tổng thể.

  • Người trưởng thành nên tập thể dục với cường độ trung bình từ 150 đến 300 phút mỗi tuần hoặc cường độ cao từ 75 đến 150 phút mỗi tuần.
  • Các hoạt động phù hợp bao gồm đi bộ nhanh, chạy bộ, đạp xe, bơi lội hoặc yoga.
  • Đặc biệt, việc tập luyện thường xuyên giúp giảm nguy cơ tăng huyết áp, một yếu tố chính dẫn đến thiếu máu não.

- Chế độ ăn uống lành mạnh: Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng tránh thiếu máu não:

  • Hạn chế sử dụng mỡ động vật, thức ăn nhanh, đồ uống có gas, bia rượu và bánh kẹo ngọt.
  • Giảm lượng muối tiêu thụ hàng ngày, nên dưới 5g/ngày để kiểm soát huyết áp.
  • Tăng cường ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, cá giàu omega-3 và ngũ cốc nguyên hạt.
  • Uống đủ nước mỗi ngày (từ 1,5 đến 2 lít) để hỗ trợ tuần hoàn máu.

- Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Thừa cân, béo phì (chỉ số BMI > 30) có thể dẫn đến các bệnh lý làm tăng nguy cơ thiếu máu não như tăng huyết áp, bệnh tim mạch và tiểu đường.

  • Để giảm cân hiệu quả, kết hợp giữa chế độ ăn kiêng khoa học và tập luyện đều đặn.
  • Mục tiêu là duy trì huyết áp ổn định và cholesterol ở mức bình thường, với chỉ số cholesterol toàn phần < 200 mg/dL (5,1 mmol/L).

- Không lạm dụng thuốc: Lạm dụng thuốc hoặc sử dụng thuốc không đúng cách có thể làm tăng nguy cơ thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ.

  • Chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
  • Tránh tự ý dùng thuốc đông y, thực phẩm chức năng hoặc các loại thuốc không rõ nguồn gốc.

- Kiểm soát các yếu tố nguy cơ khác: Ngoài các biện pháp trên, cần chú ý đến các yếu tố nguy cơ sau:

  • Hạn chế căng thẳng: Stress kéo dài ảnh hưởng tiêu cực đến tuần hoàn máu và sức khỏe tim mạch. Hãy thực hành thư giãn, thiền hoặc yoga để giảm căng thẳng.
  • Không hút thuốc lá: Thuốc lá gây tổn hại mạch máu và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Bỏ thuốc lá là biện pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe.
  • Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Định kỳ kiểm tra huyết áp, đường huyết và lipid máu để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề sức khỏe.

Áp dụng các biện pháp trên sẽ giúp giảm nguy cơ cơn thiếu máu não thoáng qua và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Cơn thiếu máu não thoáng qua là một tín hiệu cảnh báo không nên xem nhẹ. Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa có thể giúp bạn bảo vệ sức khỏe não bộ và giảm nguy cơ đột quỵ. Hãy chú ý đến sức khỏe của mình và tìm kiếm sự tư vấn y tế ngay khi cần thiết.

*Chú ý: Bài viết dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho việc tư vấn, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa chuyên nghiệp.

 

>> Xem thêm: Co thắt thực quản có nguy hiểm không? Cách sử dụng thuốc điều trị hiệu quả

 

0like
0 Bình luận
38 Đã xem
Share

Tham gia thảo luận

chat
Bạn hãy Đăng nhập để thảo luận

icon mặt cười

Bài viết được quan tâm

Xem thêm >>