Bệnh ấu trùng sán lợn: Hiểm họa ẩn giấu trong cơ thể và cách ngăn chặn!

Bệnh ấu trùng sán lợn thường xảy ra khi con người ăn thịt lợn chưa được nấu chín hoặc chưa đủ nhiệt độ để tiêu diệt sán. Trong quá trình tiêu hóa, các ấu trùng sán lợn sẽ được giải phóng và bắt đầu phát triển trong cơ thể con người.

 

bệnh ấu trùng sán lợn là gì

Bệnh ấu trùng sán lợn: Hiểm họa ẩn giấu trong cơ thể và cách ngăn chặn!

Bệnh ấu trùng sán lợn là gì?

Bệnh ấu trùng sán lợn (hay còn được biết đến với tên gọi bệnh sán dây) là một bệnh ký sinh trùng phổ biến, được gặp ở nhiều địa điểm trên toàn cầu. Ước tính có khoảng 100 triệu người mắc bệnh này trên thế giới hiện nay. Nguyên nhân mắc bệnh thường liên quan đến thói quen ăn uống, đặc biệt là tiếp xúc với thịt lợn chưa được chín. Bệnh này đã xuất hiện ở tất cả các vùng và tỉnh thành của Việt Nam, và ít nhất có 55 tỉnh và thành phố báo cáo có trường hợp mắc bệnh sán dây/ấu trùng sán lợn.

Người mắc bệnh ấu trùng sán lợn (hay bệnh sán dây) là kết quả của việc tiếp xúc với thức ăn bị nhiễm bẩn chứa trứng sán dây lợn. Khi ăn hoặc nuốt phải trứng sán, chúng sẽ nở trong dạ dày thành ấu trùng. Ấu trùng sau đó di chuyển vào ruột non, qua ống tiêu hóa và tiếp tục hình thành ký sinh tại các cơ quan như cơ, não, mắt... Đây là trường hợp nhiễm từ môi trường bên ngoài cơ thể, nên số lượng ấu trùng thường ít ở các mô khác.

Trong trường hợp người bệnh ăn phải thức ăn chứa nang sán chưa được nấu chín (như thịt lợn sống) hoặc là người có sán trưởng thành trong ruột, khi chúng được tiêu hủy bằng cách đốt, sự nhu động của ruột có thể đẩy chúng lên dạ dày. Trong môi trường axit dạ dày, vỏ nang sán sẽ bị tiêu hủy và giải phóng một lượng lớn trứng sán, dẫn đến sự tăng số lượng ấu trùng. Những ấu trùng sán này di chuyển qua máu và tấn công các cơ quan, mắt hoặc não của người và trở thành các nang ký sinh. Các biểu hiện của bệnh phụ thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán.

Nếu nang sán ký sinh trong cơ, người bệnh có thể phát hiện những u nhỏ, chắc, có kích thước khoảng 1-2 cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc. Chúng di chuyển dễ dàng, không gây ngứa hoặc đau, thường nằm ở các vị trí cơ quan, không nằm trên đường đi của các hạch bạch huyết. Nếu nang sán ký sinh trong não, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như động kinh, tê liệt tay chân, nói khó, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu nặng. Nếu nang sán ký sinh trong mắt, nó có thể gây tăng áp lực trong mắt, giảm thị lực hoặc gây mù.

Vì bệnh sán thường không có các dấu hiệu hay triệu chứng đặc trưng như sốt, người bệnh thường không nhận biết và không đi khám chữa trị, dẫn đến việc nhiễm sán kéo dài và gây ra suy giảm thể lực, rối loạn tiêu hoá, và mòn mỏi theo thời gian.

Nguyên nhân gây bệnh ấu trùng sán lợn

 

nguyên nhân gây bệnh ấu trùng sán lợn

Ăn thịt lợn chưa được nấu chín cũng là nguyên nhân gây bệnh ấu trùng sán lợn

 

Bệnh ấu trùng sán lợn là kết quả của việc xuất hiện ấu trùng sán lợn (Cysticercus cellulosae) trong cơ thể con người, chủ yếu tập trung trong cơ, não, mắt, và các vùng khác. Có bệnh nhân mang từ 1 đến 300 nang dưới da. Thường thì sự phân bố của bệnh như sau: 36.6% ở vùng lưng ngực, 28.8% ở tay, 18.2% ở đầu, mặt, và cổ, 17.4% ở chân, v.v. Hầu hết các bệnh nhân có ấu trùng sán lợn trong cơ (98%), đồng thời có cả ấu trùng trong não.

Sán dây là loại ký sinh trùng gây bệnh phổ biến ở Việt Nam, ảnh hưởng tới nhiều vật chủ khác nhau. Tuy nhiên, có 3 loại sán dây chủ yếu gây bệnh cho con người, bao gồm sán dây bò (Taenia saginata) và 2 loại sán dây lợn (Taenia solium và Taenia asiatica). Trong những năm gần đây, Taenia asiatica đã nhận được sự chú ý đặc biệt. Loại sán dây này đã được phát hiện ở Đài Loan, Hàn Quốc, Indonesia, Việt Nam, Trung Quốc, miền Tây Thái Lan và Malaysia - những nơi mà người dân thường ăn các phần của lợn chưa được chế biến kỹ.

Bệnh ấu trùng sán lợn được truyền qua việc ăn thức ăn bị ô nhiễm bởi trứng sán dây lợn hoặc ấu trùng sán lợn (như thịt lợn tươi). Thông thường, ấu trùng sán lợn sẽ chết khi nấu ở nhiệt độ 75o C trong ít nhất 5 phút hoặc đun sôi trong vòng 2 phút. Tuy nhiên, bệnh vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm Việt Nam, chủ yếu là do thói quen ăn uống không vệ sinh như ăn sống (như rau sống, gỏi, tiết canh) hoặc ăn các loại thịt chưa chế biến kỹ (nem thính, nem chua, v.v.).

Triệu chứng của bệnh ấu trùng sán lợn

 

triệu chứng đau bụng của bệnh ấu trùng sán lợn

Đau bụng và rối loạn tiêu hoá là triệu chứng đầu tiên của bệnh ấu trùng sán lợn

 

Triệu chứng bệnh ấu trùng sán lợn thường không được phân biệt rõ ràng. Bệnh chủ yếu gây ra những triệu chứng như đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ, và các triệu chứng khó chịu khác. Người bệnh thường cảm thấy không thoải mái, lo lắng, và có thể thấy những đoạn sán tự rụng ra ngoài cơ thể qua phân. Đoạn sán này có hình dạng nhỏ, dẹt, màu trắng ngà giống như xơ mít, với đầu sán phẳng. Trong một số trường hợp, trứng sán cũng có thể được phát hiện trong phân.

Triệu chứng bệnh ấu trùng sán lợn có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí ký sinh và đóng kén của ấu trùng:

  • Khi ấu trùng cư trú trong não, triệu chứng phụ thuộc vào vị trí của nó: gồm động kinh, tê liệt, nói lắp, rối loạn ý thức và những cơn đau đầu dữ dội. Đối với trẻ em, bệnh có thể ảnh hưởng đến việc học tập và phát triển não bộ, đồng thời gây ra cơn co giật và ngất xỉu đột ngột. 
  • Khi ấu trùng cư trú trong mắt, triệu chứng bao gồm áp lực sau nhãn cầu, tăng áp lực trong mắt, giảm thị lực và thiếu thị. 
  • Khi ấu trùng cư trú trong cơ vân, sẽ xuất hiện các nang dưới da có kích thước từ 0.5 đến 2cm, di chuyển dễ dàng, không gây ngứa, thường xuất hiện trên cơ bắp tay, chân, cơ liên sườn, cơ lưng và ngực. Các nang này có thể gây ra các triệu chứng như run, co giật cơ. Trong một số trường hợp, nang đơn lẻ cần được phân biệt với hạch.

Để phát hiện ấu trùng sán lợn trong não hoặc trong cơ, cần thực hiện một số xét nghiệm dưới da hoặc chụp cộng hưởng từ, CT của não. Việc phát hiện và điều trị bệnh sớm là cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của bệnh trong cộng đồng. 

Biến chứng của bệnh ấu trùng sán lợn

 

biến chứng của bệnh ấu trùng sán lợn

 

Bệnh giun sán, khi xâm nhập vào cơ thể, gây tranh chấp và hấp thụ chất dinh dưỡng trong hệ tiêu hóa, dẫn đến tình trạng kém hấp thu, mệt mỏi, phát triển thể lực chậm, suy dinh dưỡng và rối loạn tiêu hoá.

Ấu trùng sán lợn đặc biệt nguy hiểm khi xâm nhập vào não và tim, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và có thể gây biến chứng. Nếu chui vào mắt, có thể gây tăng nhãn áp, suy giảm thị lực hoặc gây mù lòa.

Sán dây trưởng thành cũng có thể gây nhiễm độc thần kinh và gây biến chứng cho hệ thần kinh trung ương, như liệt dây thần kinh, nói ngọng, giảm thị lực và gây động kinh. Trong một số trường hợp, có thể gây ra các biến chứng thần kinh nghiêm trọng đe dọa tính mạng của bệnh nhân.

Phương pháp điều trị bệnh ấu trùng sán lợn

Theo Bộ Y tế, nếu không may mắc bệnh sán dây hoặc ấu trùng sán lợn, người dân không cần lo lắng quá, vì bệnh này không khó điều trị và hiện nay ở Việt Nam có đủ các loại thuốc để điều trị hết tất cả các thể nhiễm sán.

 

phương pháp điều trị bệnh ấu trùng sán lợn

Phương pháp điều trị bệnh ấu trùng sán lợn

 

Có một số phương pháp để điều trị khi cơ thể nhiễm phải ấu trùng sán lợn, bao gồm:
  • Sử dụng thuốc đặc trị bệnh sán lợn như thuốc chứa hoạt chất Niclosamid.
  • Kết hợp với thuốc kháng viêm corticoid nếu nhiễm trùng ảnh hưởng đến các mô ngoài ruột.
  • Sử dụng thuốc điều trị triệu chứng ở não.
  • Lưu ý, việc sử dụng các loại thuốc này cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng và cách sử dụng.

Trong trường hợp người bệnh bị u nang đe dọa tính mạng và u đã phát triển trong các cơ quan quan trọng như phổi hoặc gan, có thể cần thực hiện phẫu thuật. Bác sĩ có thể tiêm thuốc vào u nang (như formalin) để tiêu diệt ấu trùng trước khi loại bỏ u nang.

Phòng ngừa bệnh ấu trùng sán lợn

Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế đã đưa ra các khuyến cáo sau để người dân tự bảo vệ khỏi bệnh ấu trùng sán lợn:

  • Tránh sử dụng thịt lợn bệnh để chế biến thực phẩm và tuân thủ quy tắc "ăn chín, uống sôi". Hãy ăn các món đã được nấu chín kỹ và chế biến đảm bảo vệ sinh.
  • Hạn chế ăn thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái, và rau sống không đảm bảo vệ sinh. Những loại thực phẩm này có nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành hoặc bị nhiễm bệnh ấu trùng sán lợn.
  • Quản lý chặt chẽ phân tươi, đặc biệt là ở những vùng có người nhiễm sán dây lợn trưởng thành trong ruột.
  • Không sử dụng phân người và phân gia súc chưa ủ đúng kỹ thuật để bón cho rau và cây trồng.
  • Sử dụng hố xí hợp vệ sinh và không nuôi lợn thả rông. Cần duy trì vệ sinh môi trường sống cho con người và các loài vật nuôi.
  • Đối với những người bị sán trưởng thành trong ruột, cần được điều trị đúng phương pháp và không được tiết chất thải bừa bãi.
  • Kiểm soát nghiêm ngặt tiêu chuẩn vệ sinh tại các lò mổ lợn.
  • Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi chế biến thực phẩm hoặc trước khi ăn. Cần duy trì vệ sinh cơ thể sạch sẽ.
  • Tẩy giun sán đối với trẻ từ 2 tuổi trở lên nên được thực hiện mỗi 6 tháng một lần.

Nhờ tuân thủ những khuyến cáo này, mọi người có thể tự bảo vệ bản thân và gia đình khỏi bệnh ấu trùng sán lợn.

 

Qua bài viết trên, các bạn đã có nhận thức một phần về mức độ nguy hiểm của việc bị nhiễm ấu trùng sán lợn. Vì vậy, bên cạnh việc duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ, chúng ta cần chú trọng đến việc bảo quản và tiêu thụ các thực phẩm và thức uống hàng ngày một cách đúng cách và an toàn. Thực hiện nguyên tắc ăn chín, uống sôi là biện pháp phòng ngừa tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ nhiễm ấu trùng sán lợn và các loại ấu trùng nguy hiểm khác. Đảm bảo rằng chúng ta tiêu thụ những thực phẩm tươi mới và bảo quản chúng một cách đúng quy trình sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của chúng ta.

 

>> Xem thêm: Bệnh ám ảnh sợ xã hội: Khi nỗi lo lắng chế ngự cuộc sống

 

0like
0 Bình luận
100 Đã xem
Share

Tham gia thảo luận

chat
Bạn hãy Đăng nhập để thảo luận

icon mặt cười

Bài viết được quan tâm

Xem thêm >>