Tất cả chuyên mục
Bệnh truyền nhiễm
15/05/2023
Bệnh HIV hay gọi là Vi-rút gây suy giảm miễn dịch ở người, là một trong những vấn đề sức khỏe toàn cầu hàng đầu. Bệnh này đã và đang tiếp tục ảnh hưởng đến hàng triệu người trên khắp thế giới. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh HIV, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa.
Bệnh HIV là gì? Nguyên nhân gây bệnh và các dấu hiệu nhận biết căn bệnh thế kỷ HIV
HIV (Human Immunodeficiency Virus) là một loại virus gây suy giảm hệ thống miễn dịch của cơ thể, khiến người bệnh trở nên dễ dàng bị nhiễm các bệnh khác. Nếu không được điều trị, HIV có thể tiến triển thành AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome).
HIV không thể chữa khỏi và không có thuốc chủng phòng ngừa. Tuy nhiên điều trị bằng thuốc kháng virus có thể làm chậm tiến trình của bệnh và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.
HIV theo nghiên cứu của giới khoa học, có thể bắt nguồn từ virus SIV gây chứng suy giảm miễn dịch trên khỉ và khỉ không đuôi ở miền tây Trung Phi. Từ các loài linh trưởng này, virus lây sang người qua nhiều hình thức, một trong số này có thể là món thịt thú rừng mà người châu Phi vẫn săn bắn làm thức ăn.
HIV được xác định lần đầu tiên ở những người bị suy giảm miễn dịch tại Hoa Kỳ vào những năm 1980. Từ đó, bệnh HIV đã lan ra khắp thế giới và trở thành một vấn đề toàn cầu về sức khỏe.
Phân loại HIV
Hiện nay có 2 loại HIV là HIV-1 và HIV-2:
+) HIV-1: Đây là loại HIV phổ biến nhất và gây ra hầu hết các trường hợp nhiễm HIV trên toàn cầu. HIV-1 có các nhóm chính, bao gồm nhóm M (chủ yếu) và nhóm O, P, N (hiếm). Nhóm M lại được chia thành các dòng (clade) chính, bao gồm A, B, C, D, F, G, H, J, K và nhiều dòng phụ khác. Sự đa dạng genetec của HIV-1 là nguyên nhân chính gây khó khăn trong việc phát triển vắc-xin hoặc điều trị hiệu quả cho HIV/AIDS.
+) HIV-2: Loại này ít phổ biến hơn và chủ yếu được tìm thấy ở Tây Phi. HIV-2 cũng được chia thành các nhóm và dòng tương tự như HIV-1. HIV-2 thường gây ra bệnh lâu dài và tiến triển chậm hơn so với HIV-1.
Người bị HIV/AIDS là nguồn truyền nhiễm duy nhất của HIV. HIV lây truyền chủ yếu qua 3 con đường:
HIV có thể lây truyền qua máu và các chế phẩm của máu có nhiễm HIV thông qua:
+) Dùng chung bơm kim tiêm với người bị HIV (nhất là người tiêm chích ma túy).
+) Dùng chung các loại kim xăm trổ, châm cứu, dụng cụ xăm lông mi, xăm mày, lưỡi dao cạo râu lông.
+) Dùng chung hoặc chưa được tiệt khuẩn đúng cách các dụng cụ phẫu thuật, dụng cụ khám chữa bệnh, phẫu thuật thẩm mỹ…
+) Lây truyền qua các vật dụng dính máu của người khác (bàn chải đánh răng).
+) Lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với máu như dính máu nhiễm HIV vào nơi có vết thương hở, như đứt tay, chân…
+) Quan hệ tình dục không an toàn: Quan hệ tình dục không sử dụng bảo vệ (không dùng bao cao su) với một người nhiễm HIV có thể dẫn đến lây nhiễm.
Quan hệ hình dục không an toàn rất dễ lây nhiễm HIV
+) Tất cả hình thức quan hệ tình dục với một người nhiễm HIV đều có nguy cơ lây nhiễm HIV. Tuy nhiên, mức độ nguy cơ là cao nhất vẫn là qua đường hậu môn rồi mới tới đường âm đạo vào cuối cùng là đường miệng.
+) Khi mang thai: virus HIV từ máu mẹ qua nhau thai sẽ vào cơ thể thai nhi
+) Khi sinh: HIV từ nước ối hay dịch âm đạo xâm nhập vào trẻ sơ sinh hoặc từ máu mẹ dính vào niêm mạc của trẻ.
+) Khi cho con bú: HIV có thể lâu qua sữa hoặc các vết nứt ở núm vú người mẹ và tiếp xúc với tổn thương trên niêm mạc miệng ở trẻ.
Triệu chứng của bệnh HIV (vi rút gây AIDS) có thể khác nhau ở mỗi người và phụ thuộc vào giai đoạn bệnh. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp trong từng giai đoạn của bệnh:
- Giai đoạn nhiễm trùng cấp tính: Khoảng 2-4 tuần sau khi nhiễm HIV
+) Triệu chứng gắng sức: Một số người có triệu chứng giống cảm cúm trong vòng 2-4 tuần sau khi bị nhiễm HIV. Đây được gọi là "hội chứng nhiễm trùng HIV". Triệu chứng bao gồm sốt, mệt mỏi, đau cơ và khớp, họng đau, viêm hạch, lở miệng và thực quản.
+) Mệt mỏi: Mệt mỏi không giải thích được là một triệu chứng thường gặp trong giai đoạn đầu của HIV. Người bị nhiễm HIV có thể cảm thấy mệt mỏi kéo dài và không giảm sau khi nghỉ ngơi.
+) Sút cân: Một số người bị nhiễm HIV có thể mất cân một cách không giải thích được và có thể gặp khó khăn trong việc duy trì trọng lượng cơ thể.
+) Viêm họng và vấn đề đường tiêu hóa: Người bị nhiễm HIV có thể trở nên nhạy cảm với các bệnh viêm nhiễm họng, viêm nhiễm đường tiêu hóa và các vấn đề liên quan đến tiêu hóa.
+) Viêm da và các vấn đề da liễu: Một số người bị nhiễm HIV có thể gặp các vấn đề da liễu như phát ban, nổi mụn, nứt nẻ da, nhiễm trùng da và các vấn đề nghiêm trọng hơn như các bệnh ngoài da hiếm gặp.
+) Viêm não: Trong giai đoạn tiến triển của HIV, vi rút có thể xâm nhập vào hệ thống thần kinh gây ra viêm não. Triệu chứng có thể bao gồm đau đầu, buồn nôn, nôn mửa, khó thở và thay đổi tâm lý.
Người bị HIV giai đoạn đầu thường có triệu chứng sốt, cơ thể mệt mỏi
- Giai đoạn mãn tính:
+) Đây là giai đoạn mà sự bảo vệ mạnh mẽ của hệ miễn dịch sẽ làm giảm số lượng của các hạt virus trong máu, chuyển sang giai đoạn nhiễm HIV mãn tính.
+) Giai đoạn này có thể kéo dài từ 2 tuần đến 20 năm tùy trường hợp, trong suốt thời gian này HIV hoạt động trong các hạch bạch huyết nên các hạch này thường xuyên bị sưng do phản ứng với một lượng lớn virus.
+) Bệnh nhân vẫn khả năng lây bệnh trong giai đoạn này
- Giai đoạn AIDS:
+) Giai đoạn này xảy ra khi sự miễn dịch qua trung gian tế bào bị vô hiệu và xuất hiện nhiễm trùng do một loạt các vi sinh vật cơ hội gây ra.
+) Khởi phát của các triệu chứng có thể là giảm cân vừa phải và không giải thích được, nhiễm trùng đường hô hấp tái phát (viêm phế quản, viêm họng, viêm tai giữa), viêm da, loét miệng, phát ban da.
+) Đặc trưng của sự mất sức đề kháng nhanh là sẽ nhanh chóng bị nhiễm vi nấm Candida species gây nấm miệng hoặc nhiễm vi khuẩn gây bệnh lao. Sau đó, các virus herpes tiềm ẩn sẽ được kích hoạt gây tổn thương ngày càng nặng và đau đớn như: bệnh zona, ung thư hạch bạch huyết,…
+) Viêm phổi do nấm cũng phổ biến và thường gây tử vong.
Người bị nhiễm HIV thường nổi phát ban da, viêm da
Chuẩn đoán bệnh HIV (vi rút gây ra bệnh AIDS) thường được thực hiện thông qua một loạt các phương pháp khác nhau, bao gồm kiểm tra máu và các xét nghiệm phụ trợ. Dưới đây là một số biện pháp chuẩn đoán phổ biến được sử dụng:
- Xét nghiệm axit nucleic (NAT): xét nghiệm này giúp tìm kiếm virus HIV thực sự có trong máu hay không và cho biết lượng virus trong máu. Xét nghiệm NAT khá chính xác trong giai đoạn đầu nhiễm HIV tuy nhiên khá tốn kém và chỉ sử dụng khi người bệnh có nguy cơ phơi nhiễm HIV cao hay xuất hiện các triệu chứng sớm của HIV.
- Xét nghiệm kháng thể HIV: Đây là phương pháp phổ biến nhất để chuẩn đoán HIV. Xét nghiệm này phát hiện sự hiện diện của kháng thể chống HIV trong huyết thanh hoặc huyết tương. Các phương pháp xét nghiệm kháng thể HIV bao gồm ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) và xét nghiệm Western blot. Kết quả dương tính trong xét nghiệm kháng thể HIV cần được xác nhận bằng các xét nghiệm phụ trợ.
- Xét nghiệm kháng nguyên p24: Xét nghiệm này phát hiện một protein gọi là kháng nguyên p24, một thành phần của vi rút HIV, trong huyết thanh hoặc huyết tương. Xét nghiệm này thường được sử dụng trong giai đoạn sớm của nhiễm HIV khi kháng thể chưa phát triển đủ.
- Xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction): Phương pháp PCR cho phép phát hiện chính xác và định lượng vi-rút HIV trong máu hoặc chất lỏng cơ thể khác. PCR có thể phát hiện vi-rút HIV ngay cả trong giai đoạn sớm của nhiễm trùng, trước khi hệ thống miễn dịch tạo ra đủ kháng thể để được phát hiện bằng xét nghiệm miễn dịch.
Xét nghiệm máu chuẩn đoán bệnh HIV
Điều trị bệnh HIV (virus gây ra AIDS) thường được thực hiện bằng cách sử dụng một hoặc sự kết hợp của các loại thuốc khác nhau để kiểm soát vi rút, duy trì hệ thống miễn dịch và ngăn chặn phát triển của bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị thông thường được sử dụng trong việc quản lý bệnh HIV:
- Phác đồ chống retrovirus (ART): Đây là phương pháp điều trị cơ bản cho bệnh HIV. ART kết hợp ít nhất ba loại thuốc khác nhau thuộc hai lớp chống retrovirus khác nhau để ngăn chặn sự nhân lên của vi rút HIV trong cơ thể. Thuốc ART làm giảm lượng virus trong máu, giúp hệ thống miễn dịch khỏe mạnh và giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác.
- Lựa chọn hiện nay là kết hợp hai hay nhiều loại thuốc kháng retrovirus và một chất ức chế protease hoặc một thuốc ức chế reverse transcriptase nnon-nucleoside (NNRTI). Với điều trị như vậy thì cho thấy kết quả HIV âm tính lặp đi lặp lại nhiều lần nhưng virus sẽ tăng trở lại khi ngưng điều trị.
- Hiện tại không có vaccine nào để phòng ngừa lây nhiễm HIV cũng như không có một biệt pháp nào có thể loại bỏ hoàn toàn virus HIV ra khỏi cơ thể.
Ứng với những đường truyền của HIV thì các đối tượng nguy cơ mắc HIV có thể là:
Hiểu rõ cách thức lây lan của HIV để có biện pháp phòng tránh sự tiếp xúc của bản thân với các con đường lây nhiễm HIV:
+) Tránh uống rượu và tuyệt đối không sử dụng ma túy đếu là những chất ảnh hưởng đến khả năng suy nghĩ và hành động, thúc đẩy những hành vi không an toàn làm tăng nguy cơ nhiễm HIV.
+) Quan hệ tình dục an toàn: sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, nếu bạn tình là người bị nhiễm HIV thì phải quan hệ tình dục an toàn cùng với thường xuyên xét nghiệm HIV
+) Không bao giờ dùng chung bơm kim tiêm: chính là hình thức dễ dàng mang HIV từ người này sang người khác.
+) Tránh chạm vào máu của người khác và chất dịch cơ thể khác, những chất dịch bao gồm tinh dịch, dịch âm đạo, niêm mạc trực tràng, sữa mẹ, dịch ối, dịch não tủy và hoạt dịch trong khớp.
Người bị nhiễm HIV chưa chuyển sang giai đoạn cuối (AIDS) có khả năng sống khỏe tới 30 năm nếu tuân thủ phác đồ điều trị. Đây là thông tin được chuyên gia y tế hàng đầu trong lĩnh vực khẳng định. Thực tế, trên thế giới ghi nhận rất nhiều bệnh nhân nhiễm bệnh từ những năm của thập kỷ 80 hay 90 đều vẫn sống bình thường.
Một trường hợp cụ thể tại Việt Nam ghi nhận, người phụ nữ bị chẩn đoán nhiễm virus HIV từ cuối tháng 12 năm 1990. Chị bắt đầu uống thuốc điều trị vào đầu năm 1997. Sau khi được theo dõi và điều trị theo phác đồ của các bác sĩ, người phụ nữ này hiện đang sống khỏe mạnh cho tới nay. Ngoài ra, hiện còn có rất nhiều bệnh nhân điều trị HIV khác có cuộc sống khỏe mạnh và sinh hoạt, làm việc hoàn toàn bình thường trong rất nhiều năm kể từ khi phát hiện ra bệnh.
Bên cạnh câu hỏi HIV sống được bao lâu, nhiều bệnh nhân cũng thắc mắc HIV có thể được điều trị dứt điểm không. Nhờ có sự phát triển về khoa học, kĩ thuật, HIv có thể kiểm soát được lây nhiễm nếu người dùng sử dụng liệu pháp kháng retrovirus (ART). Loại thuốc này có chức năng làm giảm tải lượng virus trong cơ thể. Từ đó giúp người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh.
Nếu không thể phát hiện được tải lượng virus, thì các bệnh nhân HIV không thể lây nhiễm cho người khác.
Tuy nhiên, rất khó để nói chính xác về việc chữa trị dứt điểm bệnh HIV, bởi đến nay cũng chưa có cách chữa. Việc mà các bác sĩ có thể làm là giúp bệnh nhân kiểm soát bệnh, không để tiến triển nhanh.
Trên đây là tất cả những thông tin cần biết về bệnh HIV, một trong những vấn đề y tế nghiêm trọng nhất trên toàn cầu. Mặc dù đã có tiến bộ lớn trong điều trị HIV và ngăn chặn sự lây lan của nó, nhưng vi-rút vẫn còn tồn tại và làm hại hàng triệu người trên thế giới. Để ngăn chặn sự lây lan của HIV và đảm bảo sức khỏe cho mọi người, cần tiếp tục tăng cường nhận thức, phòng ngừa, kiểm soát và điều trị HIV một cách hiệu quả.
>> Xem thêm: Mổ áp xe hậu môn bao lâu thì khỏi? Quy trình phẫu thuật áp xe hậu môn như thế nào?
Bình luận
Đã xem
Share
23/08/2024
19/06/2024
19/06/2024
19/06/2024
02/05/2024
08/06/2024
14/05/2024
22/10/2024
21/10/2024
24/08/2024
14/08/2024
14/08/2024
27/07/2024
01/04/2024
Chia sẻ Facebook
Chia sẻ Twitter
Copy link chia sẻ
