Tất cả chuyên mục
Bệnh tiêu hoá
03/01/2025
Co thắt thực quản là một tình trạng y khoa ảnh hưởng đến khả năng vận chuyển thức ăn từ họng xuống dạ dày. Tình trạng này xảy ra khi các cơ trơn trong thực quản hoạt động bất thường, gây khó khăn trong quá trình nuốt. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp điều trị hiệu quả.
Co thắt thực quản: Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp điều trị hiệu quả
Thực quản là một phần quan trọng của hệ tiêu hóa, đảm nhận nhiệm vụ vận chuyển thức ăn và chất lỏng từ cổ họng xuống dạ dày. Khi quá trình nuốt diễn ra, cơ thắt thực quản trên sẽ giãn ra để thức ăn đi vào thực quản. Từ đó, các cơn co thắt nhu động hoạt động như sóng đẩy, đưa thức ăn qua thực quản đến cơ thắt thực quản dưới. Tại đây, cơ này cũng giãn ra để thức ăn vào dạ dày, sau đó đóng lại, ngăn không cho axit dạ dày và dịch tiêu hóa trào ngược lên thực quản.
Tuy nhiên, ở một số người, chức năng của thực quản có thể bị rối loạn do các cơn co thắt bất thường. Điều này gây ra các triệu chứng như khó nuốt, đau tức vùng ngực, cảm giác khó chịu, và trào ngược thức ăn hoặc axit từ dạ dày lên thực quản. Đây là biểu hiện của các rối loạn chức năng thực quản, trong đó có co thắt thực quản – một bệnh lý hiếm gặp với tỷ lệ khoảng 1/100.000 người mỗi năm.
Bệnh lý này được phân loại theo mức độ và tính chất của triệu chứng, chẳng hạn như co thắt thực quản lan tỏa hoặc thực quản tăng co thắt. Phương pháp điều trị cũng phụ thuộc vào từng loại, bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc giãn cơ, hoặc can thiệp ngoại khoa trong những trường hợp nặng. Mặc dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, rối loạn chức năng thực quản có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm thực quản, loét thực quản, hoặc hẹp thực quản, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Các loại co thắt thực quản
Co thắt thực quản là một tình trạng hiếm gặp trong các rối loạn chức năng thực quản, ảnh hưởng đến khả năng nuốt và gây đau tức, khó chịu cho người bệnh. Dựa trên nguyên nhân và triệu chứng, co thắt thực quản được chia thành hai loại chính: co thắt thực quản đoạn xa và thực quản co thắt quá mức.
- Co thắt thực quản đoạn xa:
Co thắt thực quản đoạn xa (Distal esophageal spasm) là một bệnh lý hiếm gặp, thường xảy ra ở đoạn xa của thực quản, gần dạ dày. Đặc điểm chính là sự co thắt không đồng bộ, làm gián đoạn quá trình nhu động thông thường. Triệu chứng bao gồm:
Trong giai đoạn đầu, triệu chứng đau tức ngực có thể xuất hiện lâu lâu và không rõ nguyên nhân. Khi bệnh chuyển nặng, các cơn đau trở nên thường xuyên hơn và kèm theo khó nuốt. Đặc biệt, stress và căng thẳng có thể gia tăng tần suất cơn đau.
- Thực quản co thắt quá mức:
Thực quản co thắt quá mức (Hypercontractile esophagus), hay còn được biết đến với tên “Jackhammer esophagus,” là tình trạng thực quản co thắt mạnh và đột ngột, vượt quá cường độ bình thường. Các triệu chứng bao gồm:
Thực quản co thắt quá mức thường không thể phân biệt với co thắt thực quản đoạn xa chỉ dựa trên biểu hiện lâm sàng. Việc chẩn đoán cần sự hỗ trợ của các kỹ thuật chuyên môn như đo áp lực thực quản (esophageal manometry).
Những nguyên nhân gây co thắt thực quản
Co thắt thực quản là một tình trạng khá phức tạp, và hiện nay, các nghiên cứu vẫn chưa thể xác định rõ ràng nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, một số yếu tố và tình trạng có thể làm tăng nguy cơ gây ra co thắt thực quản. Có thể nói rằng, một phần nguyên nhân liên quan đến sự tổn thương hoặc rối loạn trong hệ thần kinh điều khiển hoạt động của thực quản, dẫn đến sự co thắt không kiểm soát.
Các yếu tố và điều kiện sau đây có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng co thắt thực quản:
Mặc dù các yếu tố trên có thể góp phần gây ra co thắt thực quản, nhưng trong nhiều trường hợp, sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau cũng có thể dẫn đến tình trạng này.
Đau tức ngực khi nuốt là triệu chứng phổ biến nhất của co thắt thực quản
Co thắt thực quản thường có các triệu chứng không đặc trưng, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác của đường tiêu hóa, khiến người bệnh dễ chủ quan và không nhận ra bệnh. Tuy nhiên, có một số triệu chứng phổ biến và điển hình giúp gợi ý rằng bệnh nhân có thể đang mắc co thắt thực quản:
+) Khó nuốt và đau tức ngực khi nuốt: Đây là triệu chứng nổi bật và đặc trưng nhất của co thắt thực quản. Người bệnh có thể cảm thấy thức ăn hoặc chất lỏng bị mắc kẹt trong cổ họng hoặc ngực, dẫn đến cảm giác đau tức và khó nuốt.
+) Buồn nôn và nôn mửa: Sự co thắt và hoạt động không hiệu quả của các cơ thực quản có thể gây buồn nôn, thậm chí đẩy thức ăn từ thực quản lên miệng gây nôn. Điều này xảy ra khi thực quản không thể co bóp bình thường để chuyển thức ăn vào dạ dày.
+) Ợ nóng và ợ hơi: Các triệu chứng này xảy ra do trào ngược acid hoặc sự hoạt động không đồng đều của các cơ thực quản, gây cảm giác nóng rát ở ngực hoặc bụng.
+) Ho và thở khò khè: Co thắt thực quản có thể ảnh hưởng đến đường thở và gây ho, khò khè hoặc thở gấp, do thực quản có thể bị tắc nghẽn hoặc dịch từ thực quản bị tràn vào phế quản.
+) Hôi miệng: Sự tồn đọng thức ăn hoặc acid trong thực quản có thể gây mùi hôi miệng, đặc biệt khi thức ăn bị đẩy ngược trở lại miệng.
Khi bệnh kéo dài, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tổng trạng của người bệnh. Việc ăn uống trở nên khó khăn, cùng với sự đau đớn khi nuốt thức ăn, có thể dẫn đến sụt cân. Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi, suy nhược vì không thể duy trì chế độ ăn uống bình thường, và chất lượng cuộc sống bị suy giảm rõ rệt.
Ngoài các triệu chứng chính kể trên, người bệnh cũng có thể gặp phải các vấn đề khác như trào ngược dạ dày, đầy bụng, hoặc cảm giác tức ngực khi ăn hoặc uống. Việc chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.
Để chẩn đoán co thắt thực quản, bác sĩ sẽ thực hiện một số phương pháp kiểm tra nhằm xác định tình trạng của thực quản và các cơ vòng của nó.
Nội soi chẩn đoán co thắt thực quản
+) Chụp X-quang nuốt bari: Đây là phương pháp chẩn đoán quan trọng giúp bác sĩ quan sát tình trạng thực quản của bạn. Trước khi chụp, bạn sẽ uống một chất lỏng trắng có tên là bari, hoặc nuốt một chất lỏng phản quang có khả năng hiển thị trên X-quang. Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện những bất thường trong cấu trúc của thực quản, chẳng hạn như độ hẹp ở phần thực quản dưới và độ rộng của phần thực quản trên. Thủ thuật này còn được gọi là X-quang đường tiêu hóa trên có cản quang, và nó rất hữu ích trong việc phát hiện những dấu hiệu của co thắt thực quản hoặc các tổn thương khác.
+) Đo lường áp suất thực quản (Manometry): Đây là một phương pháp giúp bác sĩ kiểm tra hoạt động của các cơ thực quản. Bằng cách đo áp suất trong thực quản, bác sĩ có thể xác định xem các cơ vòng thực quản có hoạt động bình thường hay không, và liệu có sự tăng áp tại cơ vòng thực quản dưới hay không. Đây là một xét nghiệm quan trọng để đánh giá chức năng của thực quản và phát hiện những rối loạn về vận động.
+) Nội soi thực quản: Phương pháp nội soi sử dụng một ống mềm có gắn đèn sáng và máy quay nhỏ ở đầu ống để bác sĩ quan sát bên trong thực quản. Phương pháp này cho phép kiểm tra trực tiếp xem các cơ vòng có co thắt hay không, cũng như phát hiện các tổn thương hoặc viêm nhiễm có thể có trong thực quản.
+) Sinh thiết: Nếu bác sĩ nghi ngờ có khối u hoặc tổn thương nghiêm trọng, họ có thể yêu cầu thực hiện sinh thiết, tức là lấy một mẫu mô từ thực quản để kiểm tra dưới kính hiển vi. Điều này giúp xác định liệu có tế bào ung thư hoặc các bệnh lý khác có thể gây ra các triệu chứng như co thắt thực quản.
Các phương pháp chẩn đoán này giúp bác sĩ xác định rõ ràng nguyên nhân gây co thắt thực quản và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Việc chẩn đoán sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện sức khỏe cho người bệnh.
Phương pháp điều trị co thắt thực quản
Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị nào có khả năng phục hồi hoàn toàn chức năng cơ thực quản, tuy nhiên, các phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm áp lực lên cơ vòng thực quản, giúp giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm phẫu thuật, điều trị bằng thuốc, tiêm Botox, và các biện pháp khác tùy vào tình trạng bệnh và khả năng của bệnh nhân.
- Phẫu thuật cắt cơ (Heller myotomy): Đây là một phương pháp phẫu thuật xâm lấn, trong đó bác sĩ sẽ cắt các sợi cơ của cơ vòng thực quản dưới để giảm bớt áp lực gây cản trở khi nuốt. Phẫu thuật cắt cơ thường được thực hiện kết hợp với phẫu thuật bao đáy vị (fundoplication) để ngăn ngừa sự phát triển của trào ngược dạ dày thực quản. Đây là một phương pháp hiệu quả và thường giúp cải thiện triệu chứng lâu dài.
- Giãn nở cơ thực quản bằng khí nén: Phương pháp này sử dụng áp suất không khí để làm giãn và phá vỡ các sợi cơ vòng thực quản dưới, giúp cải thiện quá trình nuốt. Tuy nhiên, giãn nở cơ thực quản có thể gây ra một số biến chứng, như nguy cơ thủng thực quản, do đó, bệnh nhân cần được chụp X-quang với barium sau khi thực hiện để kiểm tra xem thực quản có bị thủng hay không. Nếu được thực hiện đúng cách, phương pháp này có thể mang lại hiệu quả cao và kéo dài trong nhiều năm.
- Tiêm Botox: Phương pháp này sử dụng botulinum toxin (Botox) để làm giãn cơ vòng thực quản dưới, giúp giảm co thắt. Botox được tiêm vào thực quản thông qua nội soi, và phương pháp này có ưu điểm là ít phản ứng phụ, ít biến chứng, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng. Tuy nhiên, hiệu quả của tiêm Botox không kéo dài mãi, và các triệu chứng có thể tái phát, yêu cầu tiêm lại sau một thời gian.
- Điều trị bằng thuốc: Mặc dù điều trị bằng thuốc không mang lại hiệu quả cao như các phương pháp khác, nhưng đối với những bệnh nhân không thể thực hiện phẫu thuật hoặc không hiệu quả với Botox, thuốc có thể được sử dụng để giảm triệu chứng. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:
- Phẫu thuật cắt bỏ thực quản: Đây là phương pháp điều trị cuối cùng trong các trường hợp co thắt thực quản nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị khác không có hiệu quả. Phẫu thuật này có thể bao gồm cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần thực quản và thay thế bằng một đoạn ruột để đảm bảo chức năng tiêu hóa. Phẫu thuật này thường chỉ được xem xét khi bệnh đã tiến triển nghiêm trọng hoặc gây biến chứng nguy hiểm.
- Biện pháp hỗ trợ trong sinh hoạt: Để giảm thiểu triệu chứng nuốt nghẹn, bệnh nhân cần tránh căng thẳng khi ăn uống. Thay vì ăn các thực phẩm cứng hoặc khó nuốt, bệnh nhân nên ăn thức ăn lỏng, mềm và chia thành miếng nhỏ. Điều này sẽ giúp giảm bớt áp lực lên thực quản và làm quá trình nuốt dễ dàng hơn.
Ngoài các phương pháp điều trị này, việc kiểm soát căng thẳng và lo âu cũng rất quan trọng. Co thắt thực quản có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư thực quản, do đó, bệnh nhân cần tái khám định kỳ để bác sĩ theo dõi tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời, ngay cả khi có cải thiện trong triệu chứng.
Với phương pháp điều trị đúng đắn và sự hỗ trợ y tế thường xuyên, bệnh nhân có thể kiểm soát được các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của mình.
Tập thể dục đều đặn để giảm co thắt thực quản
Để phòng ngừa và giảm nguy cơ mắc bệnh co thắt thực quản, bạn có thể áp dụng một số biện pháp thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt dưới đây:
+) Tập thể dục thường xuyên: Việc tập thể dục đều đặn giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng cường sức đề kháng, giảm căng thẳng và lo âu, những yếu tố có thể góp phần vào việc giảm co thắt thực quản.
+) Bỏ thuốc lá hoặc tránh khói thuốc: Thuốc lá là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh về đường tiêu hóa và thực quản, bao gồm cả co thắt thực quản. Hút thuốc làm giảm hiệu quả hoạt động của cơ thực quản và gây kích thích, có thể dẫn đến co thắt.
+) Hạn chế hoặc tránh uống rượu, đặc biệt là rượu vang đỏ: Rượu, đặc biệt là rượu vang đỏ, có thể làm giãn cơ vòng thực quản và kích thích dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược acid và co thắt thực quản. Nếu có thể, nên tránh hoàn toàn hoặc uống ở mức độ hạn chế.
+) Ăn chậm và nhai kỹ thức ăn: Khi ăn, hãy nhai kỹ thức ăn và ăn chậm rãi. Việc này giúp giảm áp lực lên thực quản và giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề về nuốt và tiêu hóa.
+) Duy trì lối sống tích cực: Stress, căng thẳng và áp lực có thể làm gia tăng các triệu chứng co thắt thực quản. Hãy tìm cách giảm stress qua các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc các hoạt động giúp bạn cảm thấy thoải mái và thư thái.
+) Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân có thể làm tăng áp lực lên dạ dày và thực quản, làm gia tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản và co thắt. Hãy duy trì cân nặng vừa phải và giảm cân nếu cần thiết bằng cách áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục.
+) Thực hiện chế độ ăn uống phù hợp: Hạn chế các thực phẩm quá cay, nóng hoặc quá lạnh vì chúng có thể kích thích thực quản và gây khó chịu. Tốt nhất là ăn các thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa và chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để giảm bớt áp lực lên hệ tiêu hóa.
+) Không ăn quá no trước khi đi ngủ: Ăn quá no hoặc ăn ngay trước khi đi ngủ có thể gây ra trào ngược dạ dày, làm tăng nguy cơ co thắt thực quản. Hãy để dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn trước khi đi ngủ, tránh ăn ít nhất 2-3 giờ trước khi đi ngủ.
+) Khám sức khỏe định kỳ: Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh co thắt thực quản hoặc các vấn đề về tiêu hóa, hãy thăm khám bác sĩ định kỳ để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào và có biện pháp điều trị kịp thời.
Bằng cách thực hiện những thay đổi này trong thói quen hàng ngày, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc co thắt thực quản và cải thiện sức khỏe tổng thể của mình.
Co thắt thực quản là một bệnh lý có thể gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, với sự hiểu biết đầy đủ về nguyên nhân và triệu chứng, người bệnh có thể tìm ra giải pháp điều trị phù hợp. Điều quan trọng là khi có dấu hiệu bất thường, người bệnh cần đi khám bác sĩ để có phác đồ điều trị chính xác, giúp ngăn ngừa biến chứng và cải thiện tình trạng sức khỏe.
*Chú ý: Bài viết dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho việc tư vấn, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa chuyên nghiệp.
Bình luận
Đã xem
Share
07/04/2024
28/08/2024
21/06/2024
19/06/2024
04/09/2024
07/04/2024
27/07/2024
14/08/2024
27/07/2024
27/07/2024
29/08/2024
Chia sẻ Facebook
Chia sẻ Twitter
Copy link chia sẻ
